به گزارش مجله خبری نگار،فتق انواع مختلف دارد و فتق ناف واقعی زمانی اتفاق میافتد که نقصی در دیواره قدامی شکم که زیر ناف قرار دارد وجود داشته باشد. این عارضه در نوزادان شایع است اگرچه میتواند بزرگسالان را نیز درگیر کند.
در ادامه قصد داریم درباره فتق ناف و علل، علائم و روشهای درمان آن صحبت کنیم.
فتق ناف وضعیتی است که به دلیل بیرون زدگی بخشی از روده یا بافت چربی از طریق یک سوراخ در قسمت ناف رخ میدهد. این عارضه به راحتی قابل درمان است، اما در موارد نادر میتواند به یک بیماری جدی تبدیل شود.
فتق ناف در نوزادان خردسال شایع است، اما درصد دقیق آن مشخص نیست، زیرا بسیاری از موارد گزارش نشده و بدون نیاز به درمان خود به خود برطرف میشوند. این عارضه به خصوص در نوزادان نارس بیشتر دیده میشود، گفته شده تا ۷۵ درصد از نوزادان با وزن کمتر از ۱.۵ کیلوگرم دچار فتق ناف هستند.
زمانی که جنین در رحم مادر در حال رشد است، بند ناف از سوراخی در دیواره شکم عبور کند. این ناحیه باید بلافاصله بعد از تولد بسته شود، با این حال عضلات همیشه به طور کامل بسته نمیشوند و یک نقطه ضعیف باقی میگذارند که فتق ناف میتواند از آن عبور کند.
در اکثر موارد فتق ناف نوزاد در سن ۳ تا ۴ سالگی خود به خود بسته میشود. اگر تا ۴ سالگی هنوز فتق وجود داشته باشد ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.
تشخیص فتق ناف معمولا با معاینه فیزیکی قابل تایید است. این عارضه در اغلب موارد دردناک نیست، اما در صورت بروز درد باید با پزشک مشورت شود.
فتق ناف گاهی در بزرگسالان ایجاد میشود، به خصوص افرادی که دچار اضافه وزن هستند، اجسام سنگین بلند میکنند یا سرفه مداوم دارند. خانمهایی که چند قلو باردار شده اند نیز بیشتر از سایرین در معرض خطر بروز به فتق ناف هستند.
لازم به ذکر است درصد بروز این عارضه در نوزادان دختر و پسر تقریبا یکسان است، اما زنان بزرگسال بیشتر از مردان به آن دچار میشوند.
فتق ناف شبیه یک توده در ناف است که هنگامی که نوزاد میخندد، گریه میکند، دستشویی یا سرفه میکند، ممکن است بیشتر مشخص شود در حالی که وقتی نوزاد دراز کشیده یا آرام است کوچک به نظر میرسد.
این وضعیت در کودکان و نوزادان معمولا دردناک نیست، با این حال بزرگسالان ممکن است از فتقهای بزرگ دچار درد یا ناراحتی شوند.
در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه شود:
*توده دردناک میشود
*استفراغ همراه با توده رخ میدهد
*توده بیشتر ورم کرده یا تغییر رنگ میدهد
*فرد قبلا میتوانسته توده را فشار دهد، اما در حال حاضر با فشار آن دچار درد یا حساسیت میشود
عوامل خطر زای اصلی فتق ناف عبارتند از:
سن: نوزادان به خصوص نوزادان نارس بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر فتق ناف هستند
چاقی: کودکان و بزرگسالان مبتلا به چاقی در مقایسه با افراد دارای وزن طبیعی بر حسب قد و سن با خطر بیشتری مواجه هستند
سرفه: سرفه کردن برای مدت طولانی میتواند خطر فتق را افزایش دهد، زیرا نیروی ایجاد شده با سرفه به دیواره شکم فشار وارد میکند
بارداری چند قلو: زمانی که یک زن چند قلو باردار است خطر فتق ناف افزایش پیدا میکند
علت بروز فتق ناف در گروههای سنی مختلف متفاوت است.
با رشد جنین در رحم، سوراخ کوچکی در عضلات شکم ایجاد میشود که بند ناف میتواند از آن عبور کند.
حول و حوش زمان تولد یا کمی بعد از آن باید دهانه بسته شود. اگر این فرایند به طور کامل اتفاق نیفتد، بافت چربی یا بخشی از روده میتواند از آن عبور کرده و باعث فتق ناف شود.
اگر فشار زیادی به دیواره شکم وارد شود، بافت چربی یا بخشی از روده ممکن است از طریق بخش ضعیف عضله شکم خارج شود.
پزشک طی معاینه فیزیکی قادر به تشخیص فتق ناف خواهد بود. همچنین ممکن است نوع فتق را نیز مشخص کند. به عنوان مثال اگر روده درگیر شده باشد ممکن است خطر انسداد وجود داشته باشد.
اگر پزشک بخواهد عوارض این وضعیت را نیز بررسی کند ممکن است از سونوگرافی شکمی، اشعه ایکس یا آزمایش خون استفاده کند.
فتق ناف در همه موارد نیاز به درمان ندارد، زیرا برخی موارد خود به خود برطرف میشوند. با این حال به خصوص در بزرگسالان ممکن است گاهی نیاز به درمان باشد.
فتق ناف در اکثر نوزادان بدون درمان تا سن ۱۲ ماهگی بسته میشود. گاهی اوقات پزشک ممکن است بتواند توده را به داخل شکم برگرداند. توجه شود که این کار باید تنها توسط پزشک انجام شود.
در موارد زیر ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد:
*فتق بعد از ۱ تا ۲ سالگی کودک همچنان رشد کند
*این برآمدگی در سن ۴ سالگی وجود داشته باشد
*رودهها داخل کیسه فتق قرار داشته باشند و از حرکت روده جلوگیری یا آن را کاهش میدهند
*فتق گیر کرده باشد
معمولا برای بزرگسالان عمل جراحی توصیه میشود. این کار میتواند از عوارض احتمالی جلوگیری کند به خصوص اگر فتق رشد کرده یا دردناک باشد.
جراحی فتق ناف یک عمل کوچک و سریع برای برگرداندن برآمدگی به جای خود و تقویت دیواره شکم است. در اکثر موارد، فردی که تحت عمل جراحی قرار گرفته میتواند همان روز مرخص شود.
برای این منظور ممکن است از جراحی باز یا لاپاراسکوپی استفاده شود. طی عمل جراحی یک برش در پایه ناف ایجاد شده و توده چربی یا روده به داخل شکم فشرده میشود.
در جراحی باز جراح ناحیه را باز کرده و با استفاده از مش و دوختن عضله، فتق را ترمیم میکند. در لاپاراسکوپی جراح مش و بخیهها را از طریق برشهای کوچک انجام میدهد. در این روشها برای تقویت ناحیه ضعیف دیواره شکم، لایههای عضلانی روی آن دوخته میشوند.
برای بستن زخم از بخیههای جذبی یا چسب مخصوص استفاده میشود. گاهی نیز یک پانسمان فشاری روی فتق اعمال میشود که به مدت ۴ تا ۵ روز در جای خود باقی میماند.
عمل فتق ناف معمولا حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد.
عوارض فتق ناف در کودکان نادر است.
اگر فتق گیر کند و نتوان آن را به داخل حفره شکم بر گرداند، ممکن است روده جریان خون را از دست داده و آسیب ببیند.
اگر جریان خون به طور کامل قطع شود، خطر بروز قانقاریا و عفونتهای کشنده وجود دارد.
منبع:سومیتا